TINGKATAN 1
1.1 Pengurusan Organisasi Bengkel dan Keselamatan
• Diketuai oleh seorang formen dan dibantu oleh seorang penolong formen bagi setiap kelas.
1. Organisasi bengkel adalah sistem pengurusan bengkel berasaskan kerjasama guru dengan murid.
2. Murid menjalankan tugas secara berkumpulan,bergilir-gilir, mengikut etika dan bersistematik.
1.1.1 STRUKTUR ORGANISASI BENGKEL
1.1.2 LANGKAH-LANGKAH KESELAMATAN
- Patuhi segala peraturan dalaqm bengkel.
1.1.3 AMALAN 4M
1. Membersih
-Supaya bengkel bersih, kemas, selesa dan selamat
-Menitikberatkan kebersihan diri dan mental
-Berpakaian kemas, kuku dan rambut yang pendek
-Kebersihan mental adalah berfikir positif dan bertanggungjawab dengan tugas yang diberi.
-Dalam kerja pembersihan terdapat dua mesin yang digunakan iaitu :
a. Mesin Penyedut Hampagas (jenis kering dan basah)
- Jenis kering digunakan untuk menyedut kotoran kering
- Jenis basah digunakan untuk menyedut kotoran kering dan cecair
- Mesin Pemampat Udara
digunakan untuk proses pembersihan secara semburan tekanan udara tinggi.
2. Menyusun Atur
-Guna alat mengikut kegunaannya
-Simpan alat di tempat yang betul
-Menilai Diri dan Tempat Kerja
-Pencahayaan yang cukup
-Peredaran udara yang baik
-Lantai kering dan tak berminyak
-Mendisiplin
-Mematuhi peraturan keselamatan bengkel, alatan dan keselamatan diri
3.Menilai Diri dan Tempat Kerja
-Pencahayaan yang cukup
-Peredaran udara yang baik
-Lantai kering dan tak berminyak
4.Mendisiplin
-Mematuhi peraturan keselamatan bengkel, alatan dan keselamatan diri
1.1.4 KESELAMATAN AM
1. Keselamatan Bengkel
-Lantai tak licin
-Murid mesti melaporkan kemalangan kepada guru
2. Keselamatan Diri
-Jangan bergurau dan berlari dalam bengkel
-Memakai apron dan kasut getah
3. Keselamatan Alatan
-Tangan mestilah bersih dari kotoran dan minyak
-Gunakan alatan mengikut fungsinya.
4. Keselamatan Penggunaan Elektrik
-Pastikan tangan tidak basah
-Jangan menggunakan peralatan yang rosak
PENGELASAN ALAT PEMADAM API
- Kelas A (jenis air)
-Bagi memadamkan kebakaran kayu, tilam, kain dan kertas
- Kelas B (jenis Buih)
-Bagi memadamkan kebakaran cecair, petrol, minyak dan cat
- Kelas B & C (jenis karbon dioksida)
-Bagi memadamkan kebakaran elektrik, jentera, papan suis dan seumpamanya
- Kelas A, B dan C (jenis serbuk kering)
- Bagi memadamkan kebakaran natrium, kalium, kalsium dan memadamkan api kelas A, B dan C
1.1.5 Etika dan Budaya Kerja
- Etika kerja bermaksud disiplin dan sikap terhadap kerja
- Etika kerja temasuk :
- Menepati masa, bertanggungjawab, amanah dan patuh
- Budaya kerja bermaksud peradaban yang menjadi amalan semua pekerja
BAB 2 : REKABENTUK DAN PENGHASILAN PROJEK
2.1 Pengenalan Reka bentuk dan Teknologi
2.1.1 Definisi Rekabentuk : susunan bahan yang dirancang untuk menghasilkan sesuatu produk
Definisi Teknologi : pengajian dan pengetahuan dalam usaha manusia mencipta pelbagai jenis alat, sumber dan teknik.
2.2 Faktor Rekabentuk :
•Fungsi – menepati kehendak pengguna
•Rupa bentuk – saiznya sesuai , tepat dan menarik
•Kesesuaian bahan – tak melebihi kos
•Kaedah pembinaan – cara pembuatan yang sesuai
•Ketahanan – boleh digunakan lama
•Kos produk – berpatutan
•Kemasan – hiasan menarik
•Faktor keselamatan – mesra pengguna dan alam
•Bernilai komersial – dapat dipasarkan
2.3 Jenis Bahan dan Pengikat
2.3.1 Bahan :
•Kayu
- bahan utama dalam pembinaan perabot
- contoh kayu ialah cengal, meranti, jelutung dan sepetir
- saiz ditentukan mengikut tebal, panjang dan lebar
Saiz kayu :
•Papan Lapis
- lapisan kayu nipis yang diglu
- ketebalan : 3 – 32 mm
- saiz : 1220 dan 2440 mm
- perabot, dinding bilik
•Medium Density Fibreboard (MDF)
- papan gentian yg dimampat dengan glu
- saiz : 2440 – 1220mm
•Mounting Board
- diguna dalam pembinaan model
- saiz : 610 x 1220mm / 610 x 910mm
Kelebihan dan Kelemahan Bahan
2.3.2 Pengikat
•Paku
- Mencantum kayu / kepingan logam pada kayu
-Diperbuat daripada keluli lembut
-Saiz mengikut panjang batangnya
-2 jenis: a. paku kepala rata b. paku panel
-Memaku serong lebih kuat berbanding memaku tegak.
-Skru
-Memegang/merapatkan kepingan kayu, logam dan engsel
-Diperbuat daripada keluli lembut, kuprum dan loyang
-2 jenis: a. skru kepala bulat b. skru kepala benam
-Cara menskru :
a. skru beralur lurus – guna pemutar skru rata
b. skru beralur palang – guna skru philips
•Glu
-Melekatkan dua bahan supaya kukuh
-2 jenis:
a. Glu PVA – melekatkan kepingan kayu
b. Glu sentuh – melekatkan bahan yang berlainan(plastik dengan kayu/plastik dengan logam
2.4 Alatan Tangan dan Mesin
2.4.1 Alatan Tangan
Kriteria pemilihan alatan :
1. kesesuaian saiz alatan dengan bahan
2. kemahiran mengendalikan alatan
3. keselamatan
4. kemudahan mendapatkan alatan
JENIS ALATAN TANGAN
2.4.2 Mesin
1. Mesin Gerudi Mudah Alih
- membuat lubang kayu dan logam lembut
- saiz mesin ditentukan oleh diameter mata gerudi
- mata gerudi pintal diperbuat daripada keluli tahan lasak
- 2 jenis :
a. kuasa elektrik (berwayar)
b. kuasa bateri (tanpa wayar)
- bahagian utama mesin:
a. bindu – memutar mata gerudi
b. motor – memutar bindu
MESIN GERUDI MUDAH ALIH
•Mesin Gerudi lantai
- membuat lubang pada kayu atau logam
- saiz mesin mengikut diameter mata gerudi
- benda kerja diapit pada ragum untuk digerudi
- bahagian utama mesin:
a. pelaras meja – melaraskan aras meja gerudi
b. takal – mengawal kelajuan putaran bindu
c. tuas pemasuk – menurun/menaikkan bindu
d. bindu – melonggar/mengetat rahang
e. rahang – mencengkam mata gerudi
- langkah keselamatan :
a. pakai apron b. pakai kasut
c. kunci bindu dengan kemas
d. gunakan gogal e. apit benda kerja pada ragum
f. laraskan meja gerudi
MESIN GERUDI LANTAI
2.5 Proses Reka Bentuk
2.5.1 Lukisan Projek
-Ada 4 langkah melukis projek :
1. Lakaran 3D
- lakaran ini menunjukkan gambar sebenar projek.
- contoh lakaran : lukisan oblik dan lukisan isometri
LAKARAN 3D OBLIK
LAKARAN 3D OBLIK
2. Lakaran 2D
- menunjukkan bentuk objek dalam dua atau tiga pandangan,iaitu pandangan hadapan, pandangan sisi dan pandangan atas(pelan)
- contoh lakaran : lukisan ortografik
-
kedua-dua lakaran 2D dan 3D boleh juga dilakar dalam bentuk perspektif
(lakaran menunjukkan pandangan objek mengikut aras mata.)
- lakaran dilukis dalam bentuk perspektif satu titik atau perspektif dua titik
LAKARAN PERSPEKTIF 1 TITIK
LAKARAN BEBAS PERSPEKTIF 2 TITIK
LAKARAN 2D ORTOGRAFIK
3. Mendimensi Lakaran
- dimensi lakaran menunjukkan ukuran sebenar projek
- penting untuk kerja mengukur dan menanda
4. Memilih Lakaran Yang Paling Sesuai
- pemilihan berpandukan kriteria rekabentuk yang dicadangkan.
2.5.2 PEMBINAAN PROJEK
•Proses Mengukur
-mengukur berpandukan kertas projek
-Alat digunakan : pembaris keluli, pita pengukur dan sesiku L
-Tujuan : hasilkan ketepatan pengukuran
2. Proses Menanda
-Ditanda bahagian yang ingin dipotong, digerudi atau buat tanggam
-Alat digunakan : pensil, pisau penanda dan tolok penanda
3. Proses Memotong
-Alat memotong kayu/papan : gergaji tangan atau gergaji puting digunakan
-alat memotong papan lapis/mounting board : pisau pemotong
-Penorehan dengan pisau dilakukan pada papan lapis tebal untuk mendapatkan potongan yang kemas semasa menggergaji
4. Proses Membina dan Mencantum
-Merangkumi kerja pembinaan tanggam, mengglu, memaku dan memasang skru
5. Membuat Tanggam
-Membuat cantuman untuk menghasilkan produk
-Jenis tanggam : tanggam temu, tanggam parit(untuk papan) dan tanggam lekap(sesuai untuk kayu tebal)
6. Mengglu
-Bersih bahagian yang akan diglu, glu pada kedua-dua bahagian projek dan apit pada ragum
7. Memaku
-Tukul dipegang pada hujung hulu
-Kepala tukul sentiasa lurus ketika menukul
8. Menskru
-Jika guna skru kepala benam : buat lubang benam dengan mata gerudi benam ros
-Benam kepala skru sehingga rata dengan permukaan kayu
2.5.3 KEMASAN
Kemasan: proses menyapu bahan kemasan (cat,syelek,tona kayu)
-Tujuan menyapu bahan kemasan :
a. kelihatan cantik
b. selamat digunakan
c. lebih tahan lama
d. mudah untuk dibersihkan
-Alat kemasan :
a. berus cat - cuci berus dengan turpentin
b. berus syelek - cuci guna spirit metil
c. pengikis - untuk mengikis karat, menyumbat tepung penyumbat. Saiz mengikut lebar hujung pengikis
d.
Kertas las – untuk melicin, menghilangkan kesan calar kayu. Dibuat
daripada kayu api, garnet, kaca,bahan tiruan(silikon karbida dan
aluminium oksida)
e. tepung penyumbat – menyumbat liang kayu
-Bahan Kemasan
a. Cat Licau – hasilkan permukaan licin dan berkilat. Cat ini kalis air dan dilarutkan dengan turpentin
Tiga kaedah menyapu cat licau iaitu kaedah berus cat, kaedah semburan mesin pemampat udara dan kaedah semburan tin.
b. Syelek – untuk melindungi dan mencantikkan projek
- dilarutkan dengan spirit metil
c. Tona Kayu
- untuk mengemas permukaan kayu
- sapu lapisan tona kayu dan biar kering. Gosok dengan kertas las dan sapu lapisan tona kayu yang kedua.
d. Lekar
- mengilatkan kayu
- diperbuat daripada selulosa
- dilarutkan dengan thinner
- lekar disapu selepas syelek, mencegah kayu menjadi calar
e. Pelekat
- setelah dilekat, sapu selapisan lekar
- guna glu sentuh atau glu PVA
2.6 REKABENTUK PROJEK
2.6.1 Pernyataan Masalah Atau Keperluan
•Kenalpasti Masalah/Keperluan
- Contoh : masalah untuk simpan buku, masalah meletakkan alatulis dengan kemas
•Cadangan Rekabentuk
-Cadangan : reka rak buku
-Mengumpul Maklumat dan Data
-Jumlah buku, saiz sesuai, kegunaan, bahan, bahan kemasan dan kos.
4. Menyenaraikan Pelbagai Allternatif Penyelesaian Masalah dalam Bentuk Lakaran Bebas
-Penyelesaian masalah : peta minda, sumbangsaran, perbincangan, lakaran,lawatan
2.6.2 Perancangan, Pembinaan dan Pengubahsuaian Projek
-Menyediakan jadual kerja
-Tujuan : kerja secara sistematik dan elak pembaziran
-Menyenaraikan Bahan dan Alatan Tangan
-Pemilihan bahan berdasarkan fungsi dan kesesuaian produk
-Membuat Projek Berdasarkan Lukisan Kerja yang Dipilih
-Mengikut saiz, ukuran, bahan dan rekabentuk
•Menguji dan Menilai Produk
-Penilaian kualiti dan aspek keselamatan
-Berfungsi dan ikut spesifikasi
-Mengubahsuai Projek
-Kecacatan dan kelemahan perlu dibaiki
2.6.3 Pendokumentasian
-Mengumpul, menyimpan dan merekod maklumat projek seperti lakaran, jenis bahan, kemasan dan proses pembuatan di dalam fail
-Mengira Kos Projek
-Kos pengeluaran : segala perbelanjaan yang dikeluarkan untuk hasilkan produk
-Kos pengeluaran: kos bahan + kos upah + kos overhead
-Kos bahan – bahan mentah
-Kos upah – bayaran tenaga kerja
-Kos overhead (sampingan) – bil air, bil elektrik, gas, pengangkutan dan bil telefon
•Membuat persembahan Projek
-Menerangkan ciri-ciri projek seperti fungsi, jenis bahan, kos dan keistimewaan projek
-sediakan carta, gambar dan buku folio
RINGKASAN
BAB 3 : ELEKTRIK
3.1 SUMBER DAN KEGUNAAN ELEKTRIK
3.1.1 SUMBER ELEKTRIK
A. Kemagnetan B. Tindakan kimia
C. Cahaya
•Kemagnetan Sebagai Sumber Elektrik
-Hasilkan elektrik dengan menggerakkan sebatang magnet di dalam gegelung wayar
-Contoh :
a. Prinsip Kendalian Dinamo
- 3 bahagian dinamo : magnet kekal, teras besi dan gegelung wayar
- gegelung wayar dibuat daripada lilitan wayar kuprum
- dinamo dikendalikan atas prinsip aruhan magnet
- Magnet di dalam dinamo basikal berputar dalam satu arah. Aruhan medan magnet menghasilkan arus elektrik pada gegelung wayar
- teras besi mengembangkan medan magnet
b. Turbin
- turbin : alat yang mempunyai rotor yang dapat diputar oleh aliran air, stim atau angin
- turbin menukarkan tenaga kinetik kepada tenaga mekanikal, menggerakkan pam air dan penjana elektrik
- rotor : bilah-bilah kipas yang dipasang pada gandar. Gandar dihubungkan dengan penjana elektrik.
•Tindakan Kimia Sebagai Sumber Elektrik
-Contoh :
a. Sel Kering
- voltan sebanyak 1.5 volt
- karbon : punca positif
- elektrolit : campuran ammonium klorida dan mangan dioksida.
- zink : punca negatif
- tindakbalas kimia antara elektrolit dan bekas zink menghasilkan arus elektrik
Jenis- Jenis Sel
b. Sel Basah
- tenaga lebih tinggi dari sel kering
- guna dalam kenderaan bermotor (kereta, bas)
- boleh dicas semula
- contohnya sel asid plumbum terdiri daripada :
i. plumbum peroksida – elektrod positif
ii. Plumbum – elektrod negatif
iii. Asid sulfurik – elektrolit (bahan kimia dalam sel yang dapat hasilkan tenaga elektrik semasa tindakbalas kimia.
- sel asid plumbum berkuasa 6 dan 12 volt
•Cahaya Sebagai Sumber Elektrik
-Bahan kimia seperti selenium, natrium dan kalium dapat ditukarkan kepada tenaga elektrik apabila menerima cahaya.
-Sel foto yang terima cahaya matahari akan hasilkan tenaga elektrik
-Jika keamatan cahaya tinggi, arus elektrik juga tinggi
3.1.2 KEGUNAAN ELEKTRIK
•Hasilkan Haba
-Tukarkan tenaga elektrik kepada tenaga haba
-Contoh alat : seterika, periuk nasi, cerek
-Hasilkan Tenaga Kinetik
-Tukar tenaga elektrik tenaga kinetik
- Contoh : mesin basuh, kipas angin
-Hasilkan Cahaya
-Tukar tenaga elektrik tenaga cahaya
-Contoh, lampu ada 2 jenis :
-a. Lampu pijar b. Lampu pendarflour
- lampu pijar :
- guna filamen untuk menukar tenaga elektrik kepada tenaga cahaya
- Lampu pendarflour :
- tiub lampu pendarflour berisi gas argon dan merkuri
-
arus yang mengalir melalui campuran gas argon dan merkuri menghasilkan
sinaran ultra ungu, tukar cahaya putih bila terkena lapisan fosfur
•Hasilkan Bunyi
-Tenaga elektrik tenaga bunyi
-Alat : televisyen, pembesar suara, radio
3.2 JENIS WAYAR DAN KERJA PENDAWAIAN
3.2.1 ALATAN TANGAN
•Pena Ujian
-Kegunaan : menguji, mengesan kebocoran elektrik dan mengetatkan skru kecil
-Apabila pena ujian tersentuh pada wayar hidup, lampu neon di dalamnya akan menyala
-Pemotong Sisi
-Kegunaan : memotong wayar elektrik
•Playar Muncung Tirus
-Kegunaan : memegang benda kecil, memotong dawai, membentuk kaki komponen
-Playar Gabung
-Kegunaan : memegang benda bulat, memotong, membentuk dawai
E Penjalur Wayar
-2 jenis : a. penjalur wayar mudah
b. Penjalur wayar spring
- Kegunaan : menjalur dan memotong wayar
3.2.2 JENIS WAYAR
•Wayar Kuprum Berenamel
- Kegunaan : membuat gegelung pada motor elektrik dan transformer
•Wayar Lembar Tunggal (berpenebat)
-Kegunaan : membuat pendawaian litar mudah seperti radio
-Wayar Teras Tunggal (berpenebat)
-Diperbuat dari lembaran halus dan lembaran kasar
-Lembar halus : mudah lentur, untuk pendawaian di radio dan pembesar suara
-Lembar kasar : untuk pendawaian litar elektrik di rumah
•Wayar Teras Kembar
-dua wayar teras tunggal yang dilekatkan
-Untuk pendawaian radio, soket dan tv
-Wayar Tiga Teras
-2 Jenis ;
a. berpenebat PVC – untuk pendawaian perkakas elektrik yang tak hasilkan haba(kipas angin, peti sejuk)
b. berpenebat PVC serta beranyaman benang – untuk pendawaian alat elektrik yang menghasilkan haba (ketuhar, seterika, cerek)
3.2.3 JENIS PLAG
•Plag 2 Pin 2 Ampere
-Menggunakan wayar teras kembar
-Ada dua tamatan : teras hidup(L) dan teras neutral (N)
-Alat : radio, pencukur elektrik
-Plag 3 Pin 13 Ampere
- Ada 3 tamatan : tamatan dawai hidup (L), dawai neutral (N), tamatan dawai bumi (E)
-Fius katrij 13A dipasang di dalam plag ini untuk keselamatan
-Plag 3 Pin 15 Ampere
-Pinnya bulat dan tidak berfius
-Untuk kelengkapan elektrik berkuasa tinggi(pemanas air dan pendingin udara)
3.2.5 FIUS
-Fungsi : melindungi litar dan perkakas elektrik
-Fius di dalam plag akan melebur dan arus elektrik terputus jika arus itu terlalu tinggi
-Fius disambung pada tamatan hidup (L)
-Fius ditentukan mengikut arus iaitu 2A, 5A, 10A, 13A
-Ada 2 jenis :
-a. Fius Dawai
-Berbentuk dawai dan kadarannya tetap
-Fius yang lebur boleh diganti
-Pemegang fius diperbuat daripada seramik dan bakelit
-B. Fius Katrij
-Fius yang tebakar diganti dengan fius kadaran yang betul
3.2.6 LAMPU PENDARFLOUR
Bahagian Lampu Pendarflour
•Tiub Pendarfluor
-Diperbuat daripada kaca berisi merkuri dan gas argon
-Dindingnya disalut dengan lapisan fosfur
-Dihujung tiub ada 2 pin elektrod yang mengalirkan arus ke tiub
2. Perumah
-Mengandungi pemegang tiub, cok dan suis penghidup
-Cok
-Kegunaan : 1. untuk membekalkan voltan tinggi
2. Menstabilkan voltan selepas lampu menyala
•Pemegang Tiub
-Terletak pada hujung perumah
-Berfungsi menyangga tiub pendafluor
-Pemegang Suis Penghidup
-Berfungsi untuk menempatkan suis penghidup
-Suis Penghidup
-Berfungsi menghidupkan lampu
-Tidak berfungsi lagi setelah lampu dihidupkan
Kerosakan Lampu Pendafluor
3.2.8 Membaca, Menterjemah Litar Pendawaian dan Membuat Pendawaian Lampu Pendafluor
RINGKASAN BAB 3
